قره داغ

جاذبه هاي منطقه كليبر :

آنهايي كه زياد سفر كرده اند مي دانند كه زيباييهاي ارسباران بخصوص منطقه كليبر كم نظير و بسيار جالب و در ماه هاي ارديبهشت ،خرداد و تير ماه طبيعت زيبايي و توانايي خود را به نمايش مي گذارد . مراتع و كوهها و باغ ها و كنار رودخانه ها سراسر پر از رنگانگ مي گردد .
همه جا سر سبز و پر تلاوت مي شود در اين منطقه (كليبر) هر يك از فصول سال زيبايي خيره كننده اي دارد .
سياح غرب به نام ابن حوقل در سال 367 هجري از منطقه كليبر ديدن كرده و مي نويسد : سياه كويه (قره داغ ) كوهي بس بزرگ است و مردم آنجا به سيصد زبان تكلم دارند . در سراسر آن باغ ها و گلها و آبراهه ها و نيز فلاحان ديده مي شوند ، سرزمين پر بركت و حاصلخيز است چنانكه ميوه هاي آن هدر رود و خوردن آن رايگان است . در اين ناحيه هميشه ابر است و آفتاب كمتر مي تابد .
مقدسي سياح ديگر چنين مي نويسد :
چون اين سرزمين (منطقه كليبر) بزرگ و زيبا و پربركت بود و انگور بود داراي نرخهاي ارزان ، درختان در هم كشيده ، نهرهاي روان ، كوههاي پر عسل ، دشتهاي آبادان ، دمن هاي پر از گوسفند مي بود و من برايش نامي نيافته و آنرا رحاب ناميدم اصحاب راس در آنجا بود . اصحاب الراس كه در قرآن كريم از آن 2 بار نام برده شده است .
ابودلف درباره اين منطقه چنين مي نويسد :
در اين مكان آبها ي معدني وجود دارد كه براي معالجه ي جرب مفيد است و د ربدين مكاني به مساحت سه جريب ديدم كه مي گويند اين محل اقامتگاه مردان موقف الرجل مي باشد . و هر كس در آنجا بايستد و ا زخدا چيزي بخواهد دعايش مستجاب مي شود . در بذين انتظار ظهور مهدي را دارند و در پايين شهر رودخانه بزرگي جاري است و چنانچه بيمار مبتلا به تبهاي كهنه در آنجا شستشو دهد شفا يابد .
در اين ناحيه انار عجيبي بار مي آيد و من مانند آن را در هيچ شهري نديده ام . انجير بذيننيز عجيب است . كشمش را در انجا در تنور خشك مي كنند زيرا به واسطه فراواني مه آفتاب ندارد و آسمان آنجا صاف نمي شود . 
از اين توصيف هاي سياحان گذشته چنين بر مي آيد كه شهرستان كليبر از جمله معدود مكانها و مناطق روي كره زمين مي باشد كه زيباييهاي سحرانگيزي دارد و ما را از ياد به ياد خدا و نعمتهاي او بر مي اندازد .

آثار باستاني شهرستان كليبر :

مهمترين اثر بجا مانده از تمدن هاي گذشته قلعه كوهستاني بسيار بزرگ و عظيمي است بر بالاي كوههاي محجور كه كوهي بس صعب العبور است و ارتفاع آن از سطح دريا 3000 متر مي باشد و اين قلعه با اسامي مختلفي چون قلعه بذ ، قلعه مهجور ، قيز قالاسي ، كلي بر و قلعه بابك كه به خاطر استقاده جاويدان و بابك ( رهبراه نهضت خرمدين ) از آن امروزه بيشتر به قلعه بابك معروفيت دارد .
از اين قلعه در طول تاريخ پادشاهان و عياران زيادي استفاده كرده اند .
موقعيت قلعه بابك طوري است كه دسترسي بدان غير ممكن بوده و از دو راه مي توان به آن صعود كرد .
از اين قلعه مادها ، هخامنشيان _ ساسانيان و حكومت هاي ديگر استفاده كره اند . اين قلعه در 5 كيلومتري جنوب غربي كليبر قرار دارد .
قلعه بابك داراي 2 دروازه مي باشد . دروازه شمالي و دروازه غربي كه اصلي ترين و پر ترددترين دروازه شمالي است كه درست روبروي دالان ورودي كه يك نفر بسختي مي تواند از آنجا بگذرد قرار دارد ، و دروازه غربي به عنوان دروازه فرعي محسوب مي شود و از رونق چنداني برخوردار نبود در كل از آثار پي به ماهيت خالقش مي بريم يعني صلابت قلعه و موقعيت آن گواه بر دفاع از وطن خود مي باشد كه در متون تاريخي غير از جاويدان و بابك ديگر نام نيامده است . 
خلاصه كه گويند از آشيانه عقاب ، عقاب پر مي گشايد .

قلعه پيغام :
اين قلعه در 10 كيلومتري جنوب كليبر در نزديكي روستاي پيغام بر بالاي كوهي كه از سه طرف آن پرتگاه است و رود بزرگ كليبر از پاي اين كوه مي گذرد قرار گرفته است . از ساختمانهاي قلعه و ديوار آن آثار كمي باقي مانده است و حفاران و دزدان آثار باستاني همه چيز را تخريب كرده اند .
مصالح بكار رفته در برج باروها و سيستم نگهداري آي و آب انبار مشابه قلعه بابك و قلعه آوارسين مي باشد . باستان شناسان تاريخ اين قلعه را به دوران قبل از اسلام و اشكانيان نسبت داده اند .
اين قلعه بر تمامي راههاي ورودي و خروجي شهر تسلط داشته و تنها راه قديم و جديد از كنار آن مي گذرد .
همانطور كه از اسم اين قلعه بر مي آيد وظيفه آن نگهباني در درب ورودي شهر بزرگ و باستاني بر BAR   يا كليبر كنوني بوده است . 

قلعه كردشت :
روستاي كردشت در ساحل رود ارس و داخل دره ارس قرار دارد و در سمت شمال آن كوههاي سنگي و صخره اي ارمنستان قرار گرفته است . حصار و قلعه كردشت در دامنه كوه و از خشت و گل ساخته شده است . اين قلعه را نمي توان با ساير قلعه ها مقايسه كرد زيرا بر خلاف ساير قلعه ها بر بلندي كوه هاي بلند جاي نگرفته است . از اين حصار و روستاي كردشت عباس ميرزا در زمان جنگ هاي ايران و روس استفاده زيادي كرده و مدت مديدي در همين محل پناه گرفته است .

حمام كردشت :
در روستاي كوچك كردشت حمام بزرگي مشابه حمام يك شمع اصفهان با همان سبك و سياق ساخته شده است . شكي نيست كه معماران و مهندسين هر دو حمام يكي بوده و گرم كردن به يك شيوه بوده است . ساختمان ، زيرزمين و فقط نور گيرها بالاي زمين بوده است . حمام اطاقهاي متعدد و بزرگي داشته و بنظر مي رسد كه در زمان استهمام به چند صد نفر كافي بوده است . سنگ ستونها و سر دربها با مهارت تراشيده شده و همه جا گچ بري و تذهيب شده است . گچ بري ديوارها و سقفها بسيار زيبا و ديدني است . تيان ( ديگ بزرگ گرم كردن آب ) هنوز پا بر جاست و در زير يا كنار آن محل مخصوص نگهداري و سوزاندن هيزم يا زغال ديده نمي شود . مي توان گفت كه اين حمام مثل ساير حمامهاي شاه عباس و شيخ بهايي با يك شيوه آب را گرم مي كردند و شايد از انرژي خورشيدي استفاده مي كردند . راه ورودي حمام از پشت بام و 11 پله تا هشتي اول همچنان برقرار است . هشتي 130 متر مربع است و محل استهمام يك هشت ظلعي كه هر ظلع آن 4 متر و ارتفاع آن 8 متر است تشكيل شده است .

قصر يا كانتور وينه :
روستي وينه مركز دهستان منجوان از بخش خداآفرين است كه طبيعت بسيار زيبا و خاطره انگيز دارد .
روستاي وينه تا 10 سال پيش هنوز ارمني نشين بوده است . در ورودي ده بر بلندي كوهي كه به رود ارس و قسمت قره باغ و راه اصلي كنار ارس تسلط دارد خرابه هاي قلعه وينه به چشم مي خورد .
قصر باشكوه كانتور متعلق به ارمني ثروتمندي به نام طومانيانس بوده (دوران قاجاريه ) كه محل نگهداري غلات و احشام و همچنين محل زندگي در اطاقهاي متعدد به چشم مي خورد . قصر كانتور در دو طبقه و از سنگهاي تراشيده شده به شكل مربع ساخته شده است . تاريخ ساخت يا تعمير آن در سر درب ورودي سال 1907 ميلادي را نشان مي دهد . ساختمان اين بنا شباهت زيادي به كليساي سنت استپانوس در جلفا دارد و بي شك قسمتي از ساختمان به عنوان كليسا كاربري داشته است .

بقعه شيخ شعيب – دوزال :

اين بقعه در داخل روستاي دوزال بر بالاي تپه اي واقع شده است . روستاي دوزال در جنوب ارس قرار گرفته است . سبك معماري قدمت آن را به قرن هفتم منسوب     مي كند . اين بقعه زيارتگاه عده زيادي از مردم منطقه است و بقعه شيخ شعيب به صورت برفي هشت ضلعي و از آجر به ارتفاع 8 متر ساخته شده كه در داخل بقعه چند قبر وجود دارد .

پل هاي خدا آفرين (حسرت كورپوسي):
يكي از آثار قديمي و مهم شهرستان كليبر پل هاي قديمي و تاريخي خداآفرين مي باشد . در نزديكي روستاي خمارلو دو پل قديمي به چشم مي خورد كه يكي خراب شده ولي ديگري تعمير شده است و هنوز هم براي پياده قابل استفاده است . طول پل سالم 160متر است كه 120 متر متعلق به ايران و 40 متر متعلق به جمهوري آذربايجان است . محل پل ها تنگ ترين معابر رود ارس مي باشد كه بستر سنگي دارد ولي ساير جاهاي محل عبور رود آهكي و نرم است كه در آن زمان براي ساختن پل توانايي و امكانات نداشتند . عده اي ، از پل به نام پل كيخسرو – عده اي عده اي به نام پل كوروش و يا سيروس خوانده اند . در كتاب هاي تاريخي آمده است كه اعراب نيز براي فتح قفقاز از پل ها استفاده كرده اند . همچنين پادشاهان امراي زيادي در طول تاريخ آن را تعمير كرده و ازآن استفاده كرده اند كه از جمله آ ن پادشاهان : الجايتو سلطان - شاه خدابنده – آقا محمدخان قاجار – جلال الدين ملكشاه و ...

مسجد جامع كليبر :
مسجد جامع كليبر در مركز شهر قرار دارد . طول بنا 50 متر عرض آن 30 متر مي باشد مسجد داراي گنبدي بزرگ است كه در گذشته مناره اي به ارتفاع 45 متر و قطر 17 متر داشته كه تا سال  1330 شمسي پابرجا بوده . اين مناره به علت بمباران روس ها در شهريور 1320 آسيب ديده و در سال 1330 فرو ريخته است .در وسط اين مسجد درخت داغداغان تنومندي رشد كرده و سر از وسط مسجد بيرون برآورده بود كه در سال 1340 شمسي توسط امناء مسجد معدوم شده است .

قصر آينالو :
از ذيگر جاذبه هاي تاريخي و مهم و جذاب شهرستان قصر آينالو مي باشد . اين قصر در ته يكي از دره ها در روستاي آينالو قرار دارد اين قصر به ثروتمند معروف ارمني دوران قاجاريه (طومانياس) بوده است .از ساختمان با عظمت آن امروزه چيزهاي زيادي باقي نمانده است . بناي نيمه سالم و باقي مانده اين عمارت كه در جهت شمال جنوب ساخته شده است در حدود 12*20 متر مي باشد كه قسمت جنوبي آن از در اصلي تا جنوب 5/6 متر مي باشد اين ساختمان 3 طبقه يعني (قسمت جنوبي) سه طبقه ولي بقيه ساختمان ها 2 طبقه مي باشد . نامگذاري اين قصر به نام آينالو به خاطر سقف فلزي و درخشندگي بيش از حد آن بوده و چون مردم براي اولين بار شاهد اين چنين سقفي مي شدند آن را آئينه لو ناميدند .

برج خان باغي :
اين ساختمان هشت ضلعي در نزديكي روستاي خان باغي و در كنار جاده كليبر به ساحل ارس قرار گرفته است و تا سال 1368 پابرجا بوده . ولي متاسفانه دزدان آثار باستاني اين برج را به كلي معدوم كرده اند . بناي برج به قرن هفتم يا هشتم منسوب مي گردد . ارتفاع برج 8 متر و عرض هر ضلع آن 7/1 متر بوده است . برج مشابهي در داخل شهر كليبر در بالاي كوه فرخي و برج مشابه ديگري در روستاي دوزال و همچنين برج مشابهي در قشلاق قارلوجه پابرجا مانده است .

ديدنيهاي ديگر منطقه كليبر :
در اينجا به دليل كمبود وقت نتوانستم تمام ديدنيها را بطور مجزا معرفي كنم ولي به طور خلاصه نام آنها را ذكر خواهم كرد :
1. برج اميد : كه خرابه يك ساختمان باقي مانده از دوران زرتشتي در كليبر است كه برجي به ارتفاع 50 متر در كنارش تا سال 1365 وجود داشته است .
2. برج سفيد (آق بوش) : كه در كنار منبع آب در شهر كليبر قرار دارد كه متعلق به دوران زرتشت بوده است .
3. برج روستاي آس : كه يك برج سنگي شش ظلعي و دو طبقه دارد .
4. امامزاده كليبر : دراخل شهر كليبر در سال 1290 هجري شمسي احداث گرديده است .
5. حمام كليبر : روبروي مسجد جامع كليبر و زير زمين احداث شدهاست و تنها نور گير ها كه حالت گنبدي شكل دارند در روي زمين ديده مي شود كه شبيه حمام اصفهان بوده و تا سال 1352 استفاده مي شده است .
6. دژ خانلار خان : يك دژ مستحكم در بالاي شهر كليبر بوده كه مركز حكومتي كليبر در گذشته بوده است . كه قسمت عظيم آن تخريب شده است .
7. زيارتگاه هاي كليبر : مقبره شيخ الظنون زاويه درروستاي زاويه كه يكي از عرفا بوده است . زيارتگاه علم لي بابا در دامنه كوه ديورو – پير گدوك – پير بديل كه هر دو در بالا شهر بودهاند . قره ملك – بقعه شاه قاسم كه در نزديكي روستاي عبدالرزاق قرار دارد . بقعه شيخ عبداله انصاري در داخل شهر بالاتر از مسجد امام زاده قرار دارد .
8. تپه نادري : در ساحل رود ارس بين روستاي اصلاندوز و جعفر قلي اوشاقي كه محل تاج گذاري نادر شاه مي باشد .
9. قلعه هاي ديگر مثل : قلعه فرخي در داخل شهر بالاي كوه فرخي – قلعه آغويه در كنار روستاي آغويه بر بالاي كوه – قلعه آوارسين – قلعه كندي در روستاي قلعه كندي
10. روستاي تاريخي اوشتبين
11. گذرگاه شاخه فرعي جاده ابريشم از روستاي كيارق در 2 كيلومتري كليبر .
12. كاروانسراي شاه عباسي در 5 كيلومتري جاده كليبر – جانانلو 

جاذبه هاي طبيعي شهرستان كليبر :

قلعه دره سي : قلعه دره سي در 3 كيلومتري جنوب غرب شهرستان در جوار سپهر حماس قلعه بابك قرار دارد . در اين مكان علاوه بر سر سبزي و خرمي آبشار هاي بلند از آب چشمه هاي كوهستانهاي بذ وجود دارد كه همه كس را بيشتر شيفته خود مي سازد . روح نوازي انواع پرندگان كوچك و بزرگ در دل جنگل در شب و روز نوازشگر گوش گردشگران عزيز مي باشد . اين تفرجگاه محل زندگاني پرندگاني مانند كبك و پرندگان شكاري مانند شاهين و همين طور پرندگان خوش الحال مي باشد كه هر ساله پذيراي هزاران هزار ميهمان داخلي و خارجي با طبيعت خود مي باشد .
و همچنين جشني كه بهعنوان روز انس با طبيعت و تجليل رشادتهاي دلاور آذربايجان به هدايت ارشاد اسلامي و برقراري نظم توسط نيروي انتظامي دراين مكان مي باشد .
به طور كلي با توجه به كمك مسئولين بخصوص شهرداري و فرمانداري و شوراي اسلامي شهر كليبر امكاناتي از جمله هتل – اتاقكهاي پيش ساخته – چادر – سرويس بهداشتي – آب و برق و تلفن ايجاد شده است تا گردشگران عزيز بتوانند نيازهاي اساسي خود را بر طرف كنند . 

پارك جنگلي مكيدي :

روي هم رفته هر چه از شرق شهرستان كليبر به غرب يا شمال نزديك شويم به انبوهي جنگل افزوده و نواحي استپي جنگل كاسته مس شود . يكي ديگر از جاهاي با صفا و دل انگيز به دليل وجود چشمه سارهاي فراوان و آب و هواي خوش پذيراي گردشگران مي باشد پارك جنگلي و طبيعي مكيدي است .
اين تفرجگاه درست در پشت كوهستانهاي جاويدان قرار دارد راهي كه بدانجا منتهي مي گردد از راه آسفالته قلعه بابك كه بعد از گذر از روستاي شجاع آباد ، هجراندوست ، و آغويه و علي آباد به اين مكان مي رسد . اين مكان با داشتن چمن زار هاي معطر در دل جنگل جاي دنج و آرامي براي آرامش و استراحت عاشقان طبيعت فراهم ساخته است .
وجود ميوه هاي گوناگون همچون گردو ، فندق ، تمشك و ذغال اخته و همچنين زمزمه پرندگان طبيعت همران با نسيم محلي چشم و دل هر رهگذر را نوازش مي كند.
گسترده اين پارك از قلعه درسي آغاز ميشود و تا جنگلهاي آينالو در كنار ارس ادامه ميابد در ارتفاعات اين تفرجگاه  انواع گونه هاي گياهي كه مثل اينكه كلكسيوني از گياهان دارويي و صنعتي ميباشد مانند: آويشن – كهليك اوتي – شيرين بيان –بومادران و ... كه براي بيماري مختلف مانند سرماخوردگي – سينوزيت و ...  مفيد ميباشد باعث شده است  كه به جاذبه هاي اين پارك افزوده و براي جمع آوري گياهان مردم بيشتر  مجذوب و شيفته ي اين پارك گردند.

آبهاي گرم شهرستان كليبر:
تمام آبهاي زيرزميني اعم از آب گرم و سرد روزنه اي از قشر زمين را براي روانه شدن در روي سطح زمين به خود اختصاص داده اند كه مخلوطي از مواد معدني و املاح زيرزميني است كه براي درمان بيماريهاي روماتيسم – گرفتگي عضله و جلدي بسيار مناسب است.
درمان با آب موضوع تازه و جديد نيست و از گذشته ي دور وجود داشته .
شهرستان كليبر هم از اين موهبت الهي بي بهره نبوده و تعدادي از آب گرمهاي در اين منطقه وجود دارد. در نزديكي آبش احمد يكي از بخشهاي شهرستان كليبر در ميان كوهسارها آبگرمي به نام متعلق و يئل سويي وجود دارد كه درجه حرارت آن در چشمه خودجوش 80 درجه سانتيگراد ميباشد. كه آب آن با لوله هايي به حمام زنانه و مردانه كه سواي هم هستند منتقل ميشود.
در اين حمام ها استخرها و دوشهاي و وانهايي گذاشته اند كه هر ساله هزاران توريست را براي گردش و درمان  بيماريهاي مختلف به خود جلب ميكند.
از ديگر استعدادهاي بالقوه شهرستان وجود آب معدني بالاسه كه در روستاي بالاسنگ قرار دارد ميباشد كه از لاي سنگهاي قرمز و به رنگ مس ميجوشد كه براي  انداختن سنگ كليه و سنگ مثانه به كار ميرود اگر بتواني  يك هفته از آب آن بخوري فورا سنگ را مي اندازد.