شهرستان ورزقان
یازار : ايگيد
+0 به يه ن
شهرستان ورزقان يكي از شهرستان‌هاي استان آذربايجان شرقي است. مركز آن شهر ورزقان است. اين شهرستان از دو بخش مركزي و بخش خاروانا
تشكيل شده است. جمعيت اين شهرستان در سرشماري سال ۱۳۸۵ - ۴۸٫۱۱۲ برآورد
شده‌است كه ۴٫۰۸۸ نفر از آن يعني ۵/۸ درصد در مركز شهرستان ساكن اند. اين
شهرستان از سمت شرق به شهرستان اهر، از سمت غرب به شهرستان‌هاي مرند و شبستر . از سمت شمال به شهرستان‌هاي كليبر و جلفا و از سمت جنوب به شهرستان تبريز محدود شده‌است. اين شهرستان سابقاً يكي از بخشهاي شهرستان اهر بوده‌است. نام ديگر شهرستان ورزقان ارسباران است و اين نام به دليل واقع شدن بسياري از جنگلهاي ناحيهٔ سرسبز ارسباران
در اين شهرستان است. امروزه قسمتي از قديميترين منطقه قره داغ كه به
ديزمار ارسباران موسوم است تحت عنوان ديزمار مركزي "(بخش خاروانا)" تابع
اين شهرستان مي‌باشد. اين شهرستان كه به علت بخش بودن زياد مورد توجه قرار
نمي گرفت و در محروميت به سر مي برد. پس از جدا كردن بخش مواضع خان
(خواجه) از ورزقان و الحاق آن به شهرستان هريس، بخش ديزمار شرقي (مردانقم)
از خاروانا و الحاق آن به شهرستان خداآفرين، ديزمار غربي (سيه رود) از
خاروانا و الحاق آن به شهرستان جلفا و ... بموجب جلسه مورخ 1380.7.1 هيأت
وزيران و بنا به پيشنهاد شماره 1.4.90074 مورخ 1379.12.23 وزارت كشور و به
استناد ماده (13) قانون تعاريف و‌ضوابط تقسيمات كشوري ـ مصوب 1362 ـ
اصلاحات تقسيماتي زير را در استان آذربايجان شرقي تصويب نمود: بخشهاي
ورزقان و خاروانا از شهرستان اهر منتزع و به شهرستان تبديل و به عنوان
«شهرستان ارسباران» شناخته شود. مركزيت شهرستان ارسباران در‌شهر ورزقان
خواهد بود اين شهرستان شامل بخشهاي زير مي‌باشد: الف: بخش مركزي به مركزيت
شهر ورزقان مشتمل بر دهستانهاي: 1ـ ازومدل شمالي 2ـ ازومدل جنوبي 3ـ
بكرآباد 4ـ سينا. ب: بخش خاروانا به مركزيت شهر خاروانا مشتمل بر
دهستانهاي: 1ـ ارزيل 2ـ جوشبن 3ـ ديزمار مركزي. در سال ۱۳۸۰ با پيگيري هاي
شبانه روزي مسئولين وقت، به شهرستان ارتقا يافت و در تاريخ ۱۱/۱۰/۱۳۸۰
مراسم افتتاح با حضور استاندار وقت و ساير مسئولين استاني و محلي برگزار
گرديد. در اين مراسم مردم شريف و انتظار كشيده منطقه ورزقان به شادمانيها
پرداختند و گوسفند و گاو قرباني كرده و نماز شكر به جاي آوردند از آن تاريخ
چهره سياسي و اقتصادي شهرستان تغيير يافت ادارات و نهادها مستقل گرديدند و
آرزوي ديرينه مردم ديار ستارخان، علامه جعفري، آيت‌الله علياري و چندين
رجال خوشنام اين سامان برآورده گرديد. لازم به يادآوري است كه اين بخش با
منطقه كرج به بخش تبديل شده و به علل كم توجهي رژيم گذشته در محروميت مانده
بود. شهرستان ورزقان منطقه معدن خيز بوده و انواع عناصر قيمتي و با ارزش
در اين ديار يافت شده و كشف خواهد گرديد و از نظر سوق الجيشي و اقتصادي
مهمترين و غني ترين منطقه كشور محسوب مي شود.
قلعه جوشين در ۲۶ كيلومتري غرب ورزقان و ۶ كيلومتري روستاي جوشين و در قلب محال تاريخي ديزمار ارسباران بمركزيت شهر باستاني خاروانا در يك منطقه كوهستاني سخت‌گذر در بالاي يك كوه مرتفع قرار گرفته‌است. در كاوش‌هايي كه در آن صورت گرفته، سفالينه‌هايي از هزارهٔ اول قبل از ميلاد و قرون اوليه اسلام به دست آمده‌است. قلعه جوشون كه احتمالا از قلعه‌هاي بابك خرمدين بوده (مطمئن نيستم چون كسي رو پيدا نكردم كه در اين زمينه اطلاعات كاملي داشته باشه) و در حال حاضر بقاياي بسيار كمي از آن به جا مانده بر فراز يك كوه صخره‌اي در يك منطقه كوهستاني زيبا در شمال غربي شهر ورزقان واقع شده است. ارتفاع قله از سطح دريا در حدود 1800 متر مي باشد (از نظر ارتفاعي چندان ارزش كوهنوردي نداره بيشتر ارزش كوهنوردي اون بدليل مسير صعب العبور صعوده. مسير كوهپيمايي اين قلعه كه نياز به تجهيزات خاصي نداره ضلع شمالي اونه. از ساير جهات نياز به صخره نوردي با تجهيزات كامل داره). مسير رفت از تبريز به ورزقان و از آنجا در جهت شمال غربي به طرف روستاي خاروانا مي باشد. فاصله تبريز تا ورزقان 97 كيلومتر و فاصله ورزقان تا پاي قلعه هم بايد چيزي در حدود 45 كيلومتر باشه. از شهر ورزقان بطرف شمال غربي در يك جاده كوهستاني مارپيچ و زيبا با رد شدن از روستاهاي ديزج ملك و آقابابا فرامرزي به دوراهي خاروانا- اسپيران مي‌رسيم كه راه سمت راست (به طرف خاروانا) را در پيش گرفته و بعد از عبور از روستاهاي داش كسن- گزن بند- مزرعه شادي و نرسيده به روستاي جوشين به يك امامزاده (سيد ابراهيم خليل) مي‌رسيم كه در سمت راست (شمال) جاده قرار گرفته است. قلعه درست روبروي اين امامزاده در سمت چپ جاده (جنوب) قرار گرفته است. اگر اين جاده را مستقيم ادامه بدهيم به روستاي خاروانا و در نهايت به حاشيه رود مرزي ارس خواهيم رسيد. من سعي كردم مسير رفت رو در عكس زير مشخص كنم.
اين چشمه در منطقه ديزمار شرقي ارسباران و در ميان جنگلهاي زيبا و پرپشت كرينگان واقع شده و از طريق چيچكلو - پيرگديگي داراي راه ماشين و پياده مي‌باشد در گذشته دور ايل قاضي لي در اين ييلاق با صفا در فصول بهار و تابستان اطراق داشته است.
قلعه جوشين
قلعه جوشين در ۲۶ كيلومتري غرب ورزقان و ۶ كيلومتري روستاي جوشين و در قلب محال تاريخي ديزمار ارسباران بمركزيت شهر باستاني خاروانا در يك منطقه كوهستاني سخت‌گذر در بالاي يك كوه مرتفع قرار گرفته‌است. در كاوش‌هايي كه در آن صورت گرفته، سفالينه‌هايي از هزارهٔ اول قبل از ميلاد و قرون اوليه اسلام به دست آمده‌است. قلعه جوشون كه احتمالا از قلعه‌هاي بابك خرمدين بوده (مطمئن نيستم چون كسي رو پيدا نكردم كه در اين زمينه اطلاعات كاملي داشته باشه) و در حال حاضر بقاياي بسيار كمي از آن به جا مانده بر فراز يك كوه صخره‌اي در يك منطقه كوهستاني زيبا در شمال غربي شهر ورزقان واقع شده است. ارتفاع قله از سطح دريا در حدود 1800 متر مي باشد (از نظر ارتفاعي چندان ارزش كوهنوردي نداره بيشتر ارزش كوهنوردي اون بدليل مسير صعب العبور صعوده. مسير كوهپيمايي اين قلعه كه نياز به تجهيزات خاصي نداره ضلع شمالي اونه. از ساير جهات نياز به صخره نوردي با تجهيزات كامل داره). مسير رفت از تبريز به ورزقان و از آنجا در جهت شمال غربي به طرف روستاي خاروانا مي باشد. فاصله تبريز تا ورزقان 97 كيلومتر و فاصله ورزقان تا پاي قلعه هم بايد چيزي در حدود 45 كيلومتر باشه. از شهر ورزقان بطرف شمال غربي در يك جاده كوهستاني مارپيچ و زيبا با رد شدن از روستاهاي ديزج ملك و آقابابا فرامرزي به دوراهي خاروانا- اسپيران مي‌رسيم كه راه سمت راست (به طرف خاروانا) را در پيش گرفته و بعد از عبور از روستاهاي داش كسن- گزن بند- مزرعه شادي و نرسيده به روستاي جوشين به يك امامزاده (سيد ابراهيم خليل) مي‌رسيم كه در سمت راست (شمال) جاده قرار گرفته است. قلعه درست روبروي اين امامزاده در سمت چپ جاده (جنوب) قرار گرفته است. اگر اين جاده را مستقيم ادامه بدهيم به روستاي خاروانا و در نهايت به حاشيه رود مرزي ارس خواهيم رسيد. من سعي كردم مسير رفت رو در عكس زير مشخص كنم.
قلعه علي بيگ
ن قلعه در محدوده شهر خاروانا واقع در ديزمار ارسباران و در دامنه كوه پرآوازه كمتال يا كامتال واقع شده كه مسيرش جيب رو بوده و در منطقه حفاظت شده قرار دارد. گفته مي‌شود وقتي در زمان فتحعلي شاه قاجار خاروانا توسط روسها اشغال شد شخصي بنام علي بيگ از اهالي خاروانا اين قلعه را تعمير كرده و در منطقه به روسها ضربه مي‌زده و با همراهانش در آنجا مخفي مي‌شده است. در حال حاضر طايفه‌اي تحت عنوان علي بيگلو يا علي بگلو در شهر خاروانا زندگي مي‌كنند كه گفته مي‌شود از نوادگان علي بيگ مي‌باشد.قاضي بلاغي
اين چشمه در منطقه ديزمار شرقي ارسباران و در ميان جنگلهاي زيبا و پرپشت كرينگان واقع شده و از طريق چيچكلو - پيرگديگي داراي راه ماشين و پياده مي‌باشد در گذشته دور ايل قاضي لي در اين ييلاق با صفا در فصول بهار و تابستان اطراق داشته است.